INT0100028 – MoPA

Wyjątkowa przyroda na obszarze Euroregionu Pomerania stanowi jego naturalne bogactwo. Aby chronić te wartości, utworzono w regionie 22 duże obszary chronione, obejmujące około ¼ jego całkowitej powierzchni.

Obszary chronione podlegają jednak coraz większej presji zewnętrznej. Oprócz potrzeb związanych z użytkowaniem gruntów rolnych i leśnych, coraz częściej to ludność stwarza poważne problemy związane z potrzebą rekreacji na obszarach chronionych. Jednocześnie europejskie obszary chronione, jako przestrzenie percepcji przyrody i miejsca edukacji ekologicznej są głównymi ośrodkami komunikowania o różnorodności biologicznej. W ten sposób wartość różnorodności biologicznej w ogóle, ale także wartość europejskiego podejścia do ochrony przyrody (Natura2000) jest głównie prezentowana szerokiej opinii publicznej za pośrednictwem obszarów chronionych.

W celu zapewnienia ciągłości obserwacji i oceny zadań związanych z ochroną przyrody, na obszarach chronionych stosowane są bardzo specyficzne metody monitoringu. W Niemczech BfN, a w Polsce GIOŚ podejmują próby standaryzacji monitoringu różnorodności biologicznej (BFN 2020; GIOŚ 2019).

Te procedury monitorowania, które dotychczas były regularnie przeprowadzane są silnie zdominowane przez nauki przyrodnicze, przy jednoczesnym braku uwzględnienia aspektów społecznych i gospodarczych tych obszarów chronionych. Jednak to właśnie ta sytuacja prowadzi do konfliktów między różnymi formami użytkowania gruntów, np. gdy lokalna ludność mieszka na obszarze chronionym lub w jego pobliżu (jak ma to miejsce w przypadku prawie wszystkich dużych europejskich obszarów chronionych), gdy podejmowana jest działalność gospodarcza lub gdy obszar chroniony jest wykorzystywany na potrzeby turystyki.

Jak dotąd nie istnieje system monitorowania zidentyfikowanego ryzyka “konfliktu interesów między ochroną przyrody, rozwojem gospodarczym i rozwojem osadnictwa”, który został zidentyfikowany w analizie mocnych i słabych stron “Natura i środowisko” (KEP, s. 62). Podobnie, istniejące systemy monitorowania nie odzwierciedlają znaczenia obszarów chronionych jako nośników informacji o wartości różnorodności biologicznej.
Istnieje zatem potrzeba ulepszenia metod gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji na temat stanu różnorodności biologicznej na obszarach chronionych oraz opracowania procedur pomiaru, oceny i przewidywania stanu i siły wpływu czynników społeczno-gospodarczych na różnorodność biologiczną. W celu realizacji tak zdefiniowanego zadania, działania projektowe koncentrują się na opracowaniu zestawu procedur monitorowania obszarów chronionych, które uwzględniają wyżej wymienione elementy.

Chociaż obszary chronione w Euroregionie Pomerania znajdują się w różnych krajach, w rzeczywistości tworzą one wielką, wspólną całość z rozległym systemem licznych połączeń, w tym licznych korytarzy ekologicznych, interakcji i współzależności.

Polsko-niemiecki zespół przedstawicieli nauki i obszarów chronionych wspólnie wypełni istniejące luki, usunie istniejące przeszkody i opracuje dalsze procedury, umożliwiając w ten sposób holistyczne monitorowanie różnorodności biologicznej.

Ten rozszerzony zestaw skoordynowanych procedur monitorowania zostanie przygotowany w formie podręcznika do praktycznego wdrożenia i wykorzystania w różnych typach obszarów chronionych. Ogromną zaletą jest między innymi to, że wszystkie podstawowe formularze ankiet i ocen są stosowane jednolicie po obu stronach granicy. Zapewnia to również porównywalność. Takie podejście nie tylko zapewni transgraniczną porównywalność danych, ale także wzmocni wspólną świadomość kwestii różnorodności biologicznej i zasad zrównoważonego rozwoju. Transgraniczne, innowacyjne rozwiązania w zakresie monitorowania obszarów chronionych, które nie ograniczają się tylko do codziennej praktyki monitoringu przyrodniczego, ale uwzględniają szeroki zakres czynników społeczno-ekonomicznych, przyczynią się do zachowania unikalnej różnorodności biologicznej na obszarze objętym Programem. Ponadto konsultacje z interesariuszami obszarów chronionych, które zostały przeprowadzone m.in. w ramach projektu REGE(INT107), a także wyniki konsultacji społecznych przeprowadzonych w ramach przygotowania Programu Interreg VI A Meklemburgia-Pomorze Przednie / Brandenburgia / Polska 2021 – 2027 (str. 41), potwierdziły aktualność i konieczność opisywanego projektu.

Adresatami działań projektowych są między innymi: władze regionalne, uczelnie wyższe, jednostki badawcze, centra edukacyjne oraz ogół społeczeństwa, w tym w szczególności grupy interesów.